در مرغداری و جهت پیدا نمودن مشکل و یا بیماری در گله ، مرغدار یا کارشناس ، باید شاخص های سلامتی گله را بررسی و سنجش نماید . البته هر کدام این شاخص ها در جای خود قابل بحث و چالش می باشند ، ولی در این مقال ، به جهت هدف بحث ، بطور خلاصه بیان میشوند ؛ مهمترین این شاخص های سلامتی عبارتند از :
۱ - دمای سالن
با توجه به نحوه پخش شدن جوجه ها در سالن چگونگی دمای سالن مشخص میگردد. در دمای بالاتر از استاندارد جوجه ها به کنار دیوارها ، در دمای پایین تر در وسط سالن یا اطراف و زیر منبع حرارتی ، و در دمای مناسب و استاندارد جوجه ها بطور یکنواخت در تمامی فضای سالن پراکنده میشوند . مشکل باید در اسرع وقت حل گردد .
۲ - رطوبت
رطوبت هوای سالن از نظر کنترل بیماری های تنفسی بسیار مهم میباشد . بهترین رطوبت نسبی سالن حدود 60 درصد می باشد ؛ که در این شرایط با کنترل گرد و غبار ، بیماری های تنفسی کمتر شیوع پیدا کرده و با مرطوب بودن قسمت بالای دستگاه تنفس ، تنفس پرنده بهتر شده و با بهتر کارکردن مژک ها ، امکان ایجاد و تشدید بیماری های تنفسی مانند سی آر دی و برونشیت کمتر می شود.
۳ - هوای سالن
بحث هوای سالن مقوله مهم و بالابلندی هست که در بحث های آینده جداگانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت . باید گفت که هوای ورودی و خروجی سالن و فشار منفی باید دقیقا بررسی گردد . باید هوای ورودی ، با فشار به طرف سقف سالن حرکت کرده و پس از مخلوط شدن با هوای گرم بالا ، هوای نسبتا گرمی بالای سر جوجه ها برسد . با گردش در تمامی نقاط سالن باید هوا از نظر سرعت حرکت بررسی گردد. با توجه به سن پرنده ، هوا باید دارای سرعت حرکت مناسبی در سالن باشد تا اکسیژن تازه و کافی را به تمامی جوجه ها برساند . هوای سالن از نظر راحتی تنفس و وجود گاز آمونیک نیز باید بررسی گردد. وجود گاز آمونیاک در سالن ، باعث سختی تنفس و سوزش در چشم ها و بینی و نای فرد میگردد. این گاز یکی از عوامل اصلی ایجاد و تشدید بیماریهای تنفسی مانند سی آر دی و برونشیت می باشد.
۴ - بستر
بستر از نظر رطوبت و خشکی مورد اهمیت میباشد . رطوبت بیشتر بستر با ایجاد گاز آمونیاک همانطور که در بالا گفته شد ، باعث بیماری های تنفسی میگردد ، همچنین از عوامل اصلی و لازم در ایجاد کوکسیدیوز می باشد . بستر مرطوب باعث زشت شدن ظاهر پرنده و گسترش بیماری های روده ای و کلی باسیلوز میگردد .خشک بودن بستر نیز با ایجاد گرد و غبار سبب انتشار بیماری های تنفسی گردیده و همانطور که در مبحث کوکسیدیوز نیز گفته شد ، با جلوگیری از ایجاد ایمنیت در برابر کوکسیدیوز ، سبب وقوع این بیماری اغلب بصورت مخفی می گردد . عمق بستر و عدم چسبیدگی آن نیز باید بررسی گردد .
۵ - میزان مصرف آب و دان
همیشه میزان مصرف آب و دان ، اطلاعات خوبی از شرایط گله در ۲۴ ساعت گذشته را نشان میدهد . گله ای که دچار هرمشکلی یا بیماری شده باشد ، حتما در مصرف آب و دان افت خواهد داشت ، حال با مشاهد کاهش مصرف آب و دان ، باید علت آن را جویا شد . مثلا در بیماری های ویروسی ، به علت تب ، افزایش مصرف آب خواهیم داشت ؛ و یا در بیماری نیوکاسل کاهش مصرف دان را خواهیم داشت ؛ با گزارش این تغییرات مصرف ، دامپزشک مجرب یا کارشناس خبره مرغداری ، مشکل بوجود آمده را به راحتی تشخیص میدهد ؛ برای همین است که مرغدار باید میزان مصرف آب و دان ۲۴ ساعت گذشته سالن ها را به تفکیک در برگه های مخصوص مکتوب نماید .
۶ - وضعیت پرهای جوجه ها
جوجه سالم دارای پرهای صاف بوده که دارای خواب ملایم به یک سمت می باشند . حال هرگونه اختلال و یا بیماری در یکی از دستگاه ها یا اعضای بدن پرنده ، باعث می شود که حیوان دارای پرهای ناصاف ، ژولیده و سیخ سیخ داشته و پرنده کز کرده و دچار دیپراسیون شدید شده و معمولا در نقطه ای از سالن به حالت چرت قرار می گیرد . موارد فوق یک علامت مشکل و بیماری می باشند و در بسیاری از بیماری ها میتواند اتفاق بیفتد ؛ مثلا در بیماری گامبورو بسیاری از علامات فوق الذکر وجود دارند ؛ مشاهده چنین علایمی و با شدت های مختلف را باید تفسیر و یا به دامپزشک مجرب یا کارشناس خبره مرغداری گزارش نمود تا با کنار هم قرار دادن سایر علایم و موارد مشکوک ، بیماری بدرستی و بموقع تشخیص داده شود.
۷ - مدفوع
مدفوع طیور اطلاعات خوب و بسیار مهمی از شرایط عمومی گله و بخصوص بیماری ها و مشکلات روده ای را نشان میدهد . مرغدار با مشاهده و تفسیر شراط مدفوع طیور میتواند بسیاری از بیماری ها ی طیور را پیش گیری کرده و در این صورت بخصوص ضریب تبدیل دان به گوشت را بهبود ببخشد . در این مورد بایستی موارد زیر در مدفوع مورد توجه قرار بگیرند :
الف : رنگ مدفوع
رنگ مدفوع مبین سلامتی یا بسیاری از مشکلات طیور می باشد .
مثلا اسهال سفید که اغلب در چند روز اول سن جوجه ها دیده شده و از طریق مرغ مادر انتقال می یابد ، نشان دهنده بیماری اسهال سفید یا پولورم میباشد ؛ که یک بیماری خطرناکی محسوب گردیده و با ویزیت فوری دامپزشک مرغداری و با انجام آزمایشات لازم ، در مورد احتمال درمان و یا حذف گله تصمیم گیری مهم صورت میگیرد .
اسهال سبز رنگ ، احتمال آلودگی گله به نیوکاسل می باشد .
و رنگ قرمز خونی بخصوص دارای لخته های خونی نشان دهنده آلودگی گله به کوکسیدیوز می باشد ؛
و رنگ قرمز همراه مدفوع احتمال ورم روده می باشد که البته بهتر است جهت تشخیص نهایی اینکه ورم روده است یا کوکسیدیوز چندین نمونه طیور سالم متوسط به آزمایشگاه ارسال گردد .
در بیماری کوکسیدیوز مزمن ممکن است خونی در مدفوع دیده نشود و اسهال زرد ویا نارنجی رنگ مشاهده گردد .
رنگ سبز بدون اسهال و مدفوع طبیعی روده بدنبال گرسنگی نسبتا زیاد و یا به علت کاهش اشتهای درصدی از جوجه ها و یا بدنبال استفاده از داروهایی که از طریق صفرا دفع میشوند می باشد و یا بدنبال استفاده از داروهایی درمان کننده مسمومیت های کبدی مشاهده گردد .
رنگ سفید آبکی اغلب بدنبال مشکلات کلیوی مانند مسمومیت و یا در بیماری برونشیت و همچنین در بیماری سی آر دی دیده می شود . همچنین در برخی مشکلات تغذیه ای مانند بالا بودن پروتیین جیره غذایی اسهال سفید رنگ مشاهده میگردد .
در بیماری کلی باسیلوز و ورم روده کلی باسیلی که ضریب تبدیل غذایی را هم بسیار خراب میکند ، اسهال قهوه ای معروف به اسهال شکلاتی دیده میشود .
گاهی مواقع در بیماری نیوکاسل اسهال آبکی و پرتابی نیز دیده می شود .
در بیماری گامبورو اسهال لزج و زرد چسبناک مشاهده میگردد.
ب : بوی مدفوع
مدفوع طیور نباید دارای بوی زننده و آزار دهنده باشد . بوی بد مدفوع اغلب نشان از مشکلات میکروبی روده می باشد .
ج: قوام مدفوع
از نظر سفتی و شلی و اسهال مورد بررسی قرار میگیرد .که موارد اسهال در بالا بررسی گردید . سفتی مدفوع اغلب در اثر مشکلات کلیوی و روده ای بخصوص در مسمومیت ها اتفاق می افتد .
د : ترکیبات مدفوع
مدفوع طیور نباید هیچ گونه مواد غذایی هضم نشده ای داشته باشد . وجود دان هضم نشده در مدفوع نشانه مشکلات روده ای ورم روده و بخصوص کوکسیدیوز می باشد . این مشکلات اگر علت یابی و بزودی برطرف نگردد ضریب تبدیل دان به گوشت را سریع تحت تاثیر قرار داده و وزن مرغ های کشتاری نسبت به دان مصرف شده اندک خواهد بود . و در واقع بعنوان یک بیماری خاموش ، مرغدار شدیدا متضرر خواهد شد.
نظرات
ارسال یک نظر